Treurige dag

Zoals gisteren al voorspeld was het vandaag een treurige dag. Hier hadden we zelf voor gekozen. Na het ontbijt bij de ingang van het hotel een Tuk-Tuk geroepen. Voor twintig dollar bleef deze Tuk-Tuk de gehele dag bij ons. Wij kropen achter in de aanhangwagen, en vroegen de bromfietser naar S21 te rijden. Hier werden tijdens de laatste oorlog van 1975 tot 1979 vijanden van de Rode Khmer gevangen gehouden en ondervraagd. Stap nooit tegelijk aan beide zijde van een Tuk-Tuk in. Wij probeerden het, en prompt knalde onze hoofden tegen elkaar. Marion wint met pasen altijd traditioneel het eieren klutsen, en ook nu won ze erg overtuigend. Zij ging vrolijk lachend zitten, terwijl mijn hoofd bijna uit elkaar barste van de hoofdpijn. Bij de gevangenis was de pijn gezakt. De gevangenis bleek een omgebouwde school te zijn,
omringd door prikkeldraad. Bij binnenkomst een groot bord met de tien huisregels. Het kwam erop neer, dat je alles moest doen wat er werd gezegd, je nooit mocht aarzelen een antwoord te geven, daarbij zeker niet te liegen en tenslotte niet te gillen bij de ondervraging, want dit zou bestraft worden door tien stokslagen of vijf elektroshocks. Wij werden hier meteen muisstil van. Tijdens de wandeling door het complex hielden niet alleen wij onze mond, maar iedereen betoonden zijn respect voor wat er op deze plek was gebeurd. De cellen waren niet breder dan 70 cm, en maximaal 170 cm. lang. Je had hierdoor weinig bewegingsvrijheid. Toch kreeg je ook nog een stalen enkelband
om die in de hoek van de cel was verankerd. Na ondervraging volgde altijd een bekentenis en gaf je ook nog wat meer namen door van zogenaamde tegenstanders van het regime. Onder de folteringen bekende je alles wat de rode khmer maar wilde horen. Heden waren gruwelijke foto's in het museum getuigen van die gebeurtenissen.

Na het bezoek aan de gevangenis, gingen we naar de Killing Fields. Dit gebied ligt even buiten de stad. Met de Tuk-Tuk een half uurtje rijden over hobbelende en stoffigge straatjes. De chauffeur stopte langs de weg bij een stalletje en kocht voor ons twee mondkapjes. Kapjes en zonnebrillen op en rijden maar weer. We leken wel twee maffialeden op weg naar een overval.
In Nederland zouden we door een arrestatieteam van de weg worden geplukt, maar hier zijn we alleen maar een bezienswaardigheid. Af en toe had de bromfiets moeite om ons te trekken. marion en ik hadden afgesproken dan beurtelings uit de kar te springen om hem verder te duwen. Gelukkig is het zover niet gekomen. Wel was bij terugkomst bij het hotel de benzine op en de koelvloeistof liep met straaltjes uit het motorblok. Maar we dwalen af. Onze chauffeur gelukkig niet. Hij stopte netjes voor de ingang van de Killing Fields. Hier lagen twintigduizend mensen in massagraven. Zij zijn allen tijdens de oorlog vermoord. Niet door een kogel, want dat was te duur, maar door een nekslag met een spade. Nog steeds komen bij tijd en wijlen in de tuin botten boven de grond uitsteken. Deze worden eens in de drie maanden
verzameld, om opnieuw begraven te worden. Overal zag je gaten.
Overblijfselen van de massagraven. Bij een hiervan hebben we lang stil gestaan. Hier werden veelal jonge vrouwen, na tientallen keren te zijn verkracht, gedood, nadat ze eerst zagen hoe hun baby met de schedel tegen een dikke boom werd doodgeslagen. Marion heeft haar armbandje aan de boomstam achtergelaten om daarmee de jonge stervelingen te gedenken en te eren. Iets waarin heel veel personen haar vooraf waren gegaan.

Hoe is het mogelijk, dat een man, die gestudeerd heeft in Parijs,
zulke idiote ideeen had, dat hij in korte tijd drie miljoen mensen van zijn eigen volk wist te vermoorden. Iedereen die intelligend was, te herkennen aan een bril, ontliep de dans niet. Alle leraren, doktoren, wetenschappers en mensen uit de stad volgden hetzelfde lot. Dit is nog geen veertig jaar geleden gebeurd. Beduusd verlieten we deze historische plek.

Onderweg terug naar het hotel roken we nauwelijks meer de open riolen, noch zagen we de vele vuilnisbelten. Met onze gedachten zaten we nog te veel in het verleden. Jongens, wat hebben wij het goed. We hopen dat onze kinderen en onze kleinkinderen ook van onze welvaart mogen genieten, en dat zij nooit een volkerenmoord mogen meemaken. Zeg niet dat het ons niet kan overkomen. Denk maar aan Hitler, de Balkan, Soedan en nu Syrie.

Morgen gaan we de stad in, en worden we hopelijk weer vrolijk.